"Cando o 30 de novembro de 1803, a corveta María Pita saía da Coruña rumbo a América, soamente unha muller ía entre a tripulación. A súa misión, coidar e protexer aos máis de vinte nenos, incluído o seu propio fillo, que formaban parte dunha expedición que cambiaría o rumbo da historia médica. Pero mentres os principais nomes dos responsables da coñecida como Real Expedición Filantrópica da Vacina pasaron á historia con nome e apelidos, tiveron que pasar décadas, séculos, para que se dilucidase a verdadeira identidade daquela valerosa muller sen cuxa incansable dedicación posiblemente non alcanzaría o éxito dita expedición.
Isabel Zendal Gómez, que así se chamaba, foi unha muller galega, de orixe moi humilde de quen se coñece moi poucos datos biográficos. Nacería en febreiro de 1773, filla de Jacobo Zendal e Ignacia Gómez. Tras ela virían polo menos tres fillos máis. Isabel creceu nun ambiente con grandes carencias, non en balde os seus pais eran pobres de solemnidade. Nos primeiros meses do novo século XIX, atópase a Isabel como Reitora da Inclusa da Coruña. Catro anos antes aparece unha fe de bautismo de Benito, o seu fillo, na Igrexa coruñesa de San Nicolás.
Isabel traballou para converter a inclusa nun lugar acolledor e digno para os expósitos que alí vivían, ou sobrevivían. É posible que a súa boa fama como xestora do centro chegase a oídos do doutor Francisco Javier Balmis, un médico militar ao que se lle encomendou a dirección da Real Expedición Filantrópica da Vacina, impulsada grazas ao interese do propio rei Carlos IV. Balmis necesitaba que xunto ao equipo médico, viaxasen con el a América e as Filipinas, un grupo de nenos aos que se lles tería que ir inoculando o virus das vexigas para que o fluído chegase en óptimas condicións alén do mundo.
Ademais dos dez nenos que se trouxo consigo desde Madrid para iniciar a devandita cadea, necesitaba outros tantos para continuar o proceso en alta mar. Consciente de que cos nenos tería que viaxar alguén que os vixiase e coidáseos para que o proxecto chegase, nunca mellor devandito, a bo porto, pronto se fixou naquela muller traballadora incansable que xa estaba afeita lidar con nenos aos que sabía coidar a nivel afectivo e físico. Así foi como Isabel Zendal uniríase á Real Expedición para estender a vacina das vexigas a todo o mundo coñecido de maneira altruísta para erradicar ou polo menos minimizar ao máximo, os efectos dun virus letal que xa se levou millóns de vidas en todo o planeta. Despois de viaxar por infinidade de lugares do territorio da América española, e das Filipinas, Isabel Zendal non regresaría nunca máis a España. Os seus pasos pérdense en México, onde parece ser que se asentou o resto dos seus días xunto ao seu fillo Benito.
A Organización Mundial da Saúde considerouna a mediados do século XX como a "Primeira enfermeira da historia en misión internacional". Traducido ó galego de "Mujeres en la Historia" Ler máis no blog "rochacarro - No periódico "El País"
